Temse werd in 2010 opnieuw opgeschrikt door een cultureel censuur-incident. Pornografisch getinte tekeningen én een crucifix van de jonge kunstenaar Thomas De Ben moesten vooraf van de burgemeester en de cultuurschepen worden verwijderd van een vrijdagavond geopende tentoonstelling in de gemeentelijke expohal Dacca. Gemeenteraadslid Bert Bauwelinck vindt dat de emmer van schaamte en kneuterigheid nu wel goed overloopt in de Scheldegemeente. De kunstenaar verstopte de tekeningen achter papier met ‘censored’ erop en hij hing zijn vuile onderbroek in de plaats van het weggenomen kruisbeeld.
Vitalski-bis
Herinnert u zich de Vitalski-censuuraffaire nog uit 2008? De burgemeester van Temse en zijn college verboden toen een optreden van de standup-comedian. De –overigens brave- voorstelling ‘Mijn Leven met Yves Leterme’ mocht niet worden opgevoerd in het plaatselijke jeugdhuis. Achteraf organiseerden de Temsese socialisten en Groen! dan maar de Vitalski-show, elders in de gemeente. De bestuurders van Temse kregen toen de volle laag in de nationale pers. Op de radio verdedigde de burgemeester zich door te zeggen dat werd ingegrepen om de ‘jeugdigste jeugd’ te beschermen.
Wie dacht dat burgemeester en schepenen zich voortaan zouden hoeden voor dergelijke communicatieblunders is er aan voor de moeite. De burgemeester en de cultuurschepen verboden zopas het tonen van een aantal pornografisch getinte tekeningen van de jonge kunstenaar Thomas De Ben op de tentoonstelling ‘Artawa’ in op de Dacca-zolder in Temse. En ook een crucifix aan de ingang van de afgeschermde ruimte moest weggenomen worden. “We blijven een dorp onder de kerktoren”, zeiden ze zelf tegen De Ben. Inderdaad.
Vuile onderbroek is properder dan crucifix
Kunstenaar Thomas De Ben (°1988) is verbouwereerd en verbolgen. Hij verstopte een tiental van zijn tekeningen achter papier met daarop ‘censored’ in het lettertype ‘comic sans’ (sic). En op de plaats van de crucifix hing hij doodleuk zijn vuile onderbroek. Thomas De Ben doet zijn verhaal: “Ik heb al een hele tijd aan de organisatoren laten weten wat mijn werk voorstelde. Ze vonden het allemaal prima. Deze week ging ik de tekeningen ophangen. Een andere kunstenares voelde zich ongemakkelijk bij de expliciete beelden en ging haar beklag doen bij de burgemeester. Als mijn werk getoond werd, dan trok zij zich terug. Om tegemoet te komen aan een aantal bekommernissen maakten we een zwarte box waarin de tekeningen werden opgehangen. Zo zouden gevoelige kijkers niet gechoqueerd worden. Woensdagavond hing alles op, achter de panelen. Toen zijn de burgemeester en de schepen van cultuur de werken komen keuren. De helft van de tekeningen konden voor hen niet door de beugel. Ze moesten weg. Ik heb dat niet gedaan. Ik heb ze afgedekt met de woorden ‘censored’ zodat de mensen duidelijk konden zien wat er aan de hand was. De burgemeester en de schepen zijn vlak voor de opening nog eens in de afgescheiden ruimte komen kijken om te zien of de meest expliciete beelden niet meer zichtbaar waren. Toen moest ook het kruisbeeld aan de ingang van de ruimte weg. Dat was niet compatibel met de tekeningen. Ik kwam net terug van kamp met de KSA. Het leek me dan ook gepast om mijn vuile kamponderbroek in de plaats van de crucifix te hangen.”
Een poes die niet miauwt
Gemeenteraadslid Bert Bauwelinck (sp.a) weet niet of hij moet lachen of huilen van heel deze toestand. De tekeningen zijn aandoenlijk eenvoudig en toch zeer sterk. Ze tonen achter panelen heeft wel iets. De Ben heeft aan de twee ingangen van die louche vliegengordijnen met slierten gehangen. Zoals achteraan in een videotheek voor de speciale films. In een hoek van de ruimte staat op de grond een kleine plaasteren poes… die moest miauwen als je binnenkwam, maar ze leek al gesaboteerd. Misschien was ze onklaar gemaakt wegens té expliciet?
De meeste bezoekers wisten tijdens de vernissage niet waar ze het hadden van plaatsvervangende schaamte. Niet omdat er tussen de tekeningen een Jommeke met slechte tanden hing met op zijn schouder Flip de papegaai. “Pijpen is de max!” staat er op. Een hilarische pastiche op het standbeeld van Jommeke en zijn Flip dat de burgemeester een paar straten verder voor de bibliotheek heeft laten zetten. De toeschouwers waren ook niet gechoqueerd door de technicolor-portretten van een piemel en een vulva. En ook het logo van het lokale frituur ‘Bij den Bengie’ was een felgesmaakte vettige toevoeging. De bezoekers –veelal jongeren en hun ouders- waren gewoon kwaad op de censuur van het college. Ze wilden best eens zien wat niet door de beugel kon.
De beelden met de geërecteerde piemels waren dus verstopt. De eer van de ‘jeugdigste jeugd’ van Temse werd weer op de valreep gered door het college… Thomas De Ben haalt op de openingsavond met plezier de tekeningen even uit hun kader voor ons. Tja… heel wat opgerichte penissen en een paar ingewikkelde seksacties. Grappig en kleurrijk! Het heeft iets van Southpark. Vooral dan de reactie van de moraalpolitie.
Niets nieuws onder de erogene zon(e)
Waar halen de gemeentebestuurders het in hun hoofd om als een rogatoire censuurcommissie werken te gaan verbieden en in te grijpen in het concept van de kunstenaar? De hele tentoonstelling raakt door de bemoeienissen van burgemeester en schepen besmet. Bijzonder cynisch en hypocriet klinken dan ook de woorden van de burgemeester in de begeleidende catalogus: “Binnen het thema water werden de kunstenaars volledig vrijgelaten in de keuze van hun onderwerp en de uitwerking”.
Hebben wij trouwens 100 jaar geleden al geen pornografisch getint werk gezien van Felicien Rops, Picasso, Ensor? En wat met de succesvolle Feminatheek van Louis Paul Boon? En hebben eigentijdse kunstenaars als Anne-Mie van Kerckhoven, Bruce Nauman, Elke Krystufek, Wim Delvoye en Paul McCarthy ons ook al niet verblijd met boeiend werk in de seksuele sfeer? Het publiek, ook jongeren en kinderen, kunnen daar in een tentoonstellingssfeer goed mee omgaan. Musea en hun verantwoordelijken hangen als het té verregaand is wel een waarschuwend plakkaatje met daarop ‘opgepast expliciete beelden’ of zelfs ‘verboden onder de 18 jaar’. In Temse niet hoor. Daar gaan de politici vooraf eens kijken wat getoond mag worden en wat weg moet…
De drie jonge organisatoren (zelf deelnemers aan de groepstentoonstelling) staan zelf met de rug tegen de muur. Ze betreuren het incident. sp.a-Temse vindt de tentoonstelling in elk geval een lovenswaardig initiatief en hoopt dat er veel volk komt kijken.
De tentoonstelling Artawa mét de gecensureerde tekeningen en de onderbroek van Thomas De Ben loopt nog tot 29 augustus. Ook een aantal andere kunstenaars maken trouwens interessant werk: schilders Mattias Christiaens, Tom Van Puyvelde en Stoffel Engels bijvoorbeeld. En ook fotografen Rulan Kurek en Laurens Peeters.
En Temse? Hopelijk leidt dit censuur-incident tot een bezinning bij het gemeentebestuur anders kunnen we dankzij de burgemeester en de cultuurschepen spijtig genoeg niet langer meedingen naar de prijs van de ‘Vetste gemeente van Vlaanderen’ van jeugdminister Pascal Smet. De CD&V-bestuurders dragen liever de titel ‘Kneuterigste gemeente van Vlaanderen’.
Bert Bauwelinck 